آیا صادرات “گیاهان دارویی” می‌تواند جایگزین فروش “نفت” ایران مي شود
|آیا صادرات “گیاهان دارویی” می‌تواند جایگزین فروش “نفت” ایران مي شود ازاصلحیت|
ایران غنی‌ترین کشور در تولید “گیاهان دارویی” است که سهمی نزدیک به صفر از تجارت جهانی این صنعت را در اختیار دارد! ولي بايد توجه داشت در حال حاضر دخل و درآمد ارزی آلمان صرفاً از طریق فرآوری و همچنين تولید گیاهان دارویی بیش از دو برابر دخل و درآمد ارزی ایران از طریق فروش نفت خام است!
به نقل از تيم اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ طی یک دهه اخیر، سرعت بازگشت به آموزه‌های طب سنتی در سطح جهان افزایش چشمگیری داشته است به گونه‌ای که در حال حاضر حتی بسیاری از کشورهایی که از عقبه تاریخی در حوزه طب سنتی (Traditional Medicine) برخوردار نبوده‌اند نیز با فهم و همچنين درک توانمندی‌‌های شگرف این طب در دو حوزه کلیدی “پیشگیری و همچنين درمان” برنامه جذاب و جالب و خوب‌ریزی‌های دقیق و همچنين اقدامات عملی گسترده‌ای برای وارد کردن اصول و همچنين مبانی طب سنتی در سیستم نظام رایج سلامت کشورشان به کار بسته‌اند و همچنين به‌صورت رسمی و همچنين جدی مقوله “طب مکمل” یا آن هم Alternative medicin را دستور کسب و کار خود قرار داده‌اند و همچنين البته از همین رهگذر به دستاوردهای چشمگیری در ارتقای سطح عمومی سلامت جامعه خود با اختصاص حداقل منابع مالی دست یافته‌اند.
از سویی حتی نهاد بهداشت جهانی نیز از کشورهای متنوع و گوناگون و مختلف جهان بازگشت و همچنين احیای آموزه‌های طب سنتی را خواستار شده است.
ولي بايد توجه داشت یکی از معضلات اصلی و همچنين مسائل پرچالش نظام سلامت در هر کشوری، میزان تجویز و همچنين مصرف “داروهای شیمیایی” و همچنين هزینه‌‌هایی است که برای آن هم صورت می‌پذیرد؛ مصرف بالا و همچنين بی‌مورد داروهای شیمیایی و همچنين گرفتاری به فرهنگ بد تجویز بیش از حد داروهای شیمایی به تنهایی می‌تواند سطح سلات عمومی یک کشور را با خطر جدی مواجه کند.
بر همین اساس، اکثر کشورهای پیشرفته در حوزه نظام سلامت یکی از عمده‌ترین اقدامات خود را تلاش برای کاهش سرانه تجویز و همچنين مصرف دارو در کشور خود هدف‌گذاری نموده اند و همچنين از طریق اجرای طرح‌‌های دقیق و همچنين البته سخت‌گیرانه مانند پیاده‌سازی طرح “پزشک خانواده” به انحا متنوع و گوناگون و مختلف در پی کاهش مصرف داروهای شیمایی خواهند بود.
ولي بايد توجه داشت یکی از راهکارهای عملیاتی و همچنين در دسترس برای هر کشوری برای رسیدن به هدف کاهش سرانه مصرف داروهای شیمیایی، ترویج، کشت و همچنين تولید “گیاهان دارویی” است.
“گیاهان دارویی” در بسیاری از موارد به راحتی قابلیت جایگزینی با داروهای شیمایی را دارند و همچنين البته داروهای گیاهی تقریبا هیچ یک از مضرات و همچنين عوارض داروهایی شیمیایی را ندارند و همچنين در عین حال می‌توانند در درمان بسیاری از بیماریها، موثرتر نیز عمل کنند.
همین عوامل و همچنين محسنات باعث شده بسیاری از کشورها شامل کشورهایی اروپایی در کشت، تولید و همچنين فراوری گیاهان دارویی از یکدیگر پیشی بگیرند و همچنين به طبع آن هم، در کنار دخل و درآمد سرشار ارزی از این طریق، سرانه مصرف گیاهان دارویی در کشور خود به جای داروهای شیمیایی را به طرز چشمگیر افزایش دهند.
به روش نمونه بر اساس اعلام رسمی نهاد بهداشت جهانی در حال حاضر میزان تجویز داروهای گیاهی در آلمان ۷۷ قسمت و بخش، در بلژیک و همچنين فرانسه ۷۵ قسمت و بخش و همچنين در انگلستان ۷۴ قسمت و بخش است.
از سوی دیگر تمرکز هر کشوری بر روی صنعت “گیاهان دارویی” به راحتی می‌تواند ارزش افزوده بسیار کلان و همچنين دخل و درآمد ارزی هنگفتی را نصیب آن هم کشور و همچنين به صورت سکوی پرش بسیار بلندی برای اقتصاد آن هم کشور عمل کند.
به روش مثال وضعیت کشور آلمان در این زمینه بسیار قابل تامل است؛ آلمان کشوری است که تقریبا از هیچ عقبه تاریخی قابل اتکایی در حوزه طب سنتی و همچنين به طبع آن هم گیاهان دارویی برخوردار نیست و همچنين به دلیل سردسیر بودن نیز در حوزه کشت و همچنين تولید گیاهان دارویی از مزیت نسبی و همچنين بلقوه‌ای برخوردار نیست.
ولي بايد توجه داشت این کشور با تدوین برنامه جذاب و جالب و خوب‌ای دقیق و همچنين منسجم و همچنين با تمرکز هدفمند بر مقوله “گیاهان دارویی” توانسته خود را به عنوان یکی از کشورهای قطب و همچنين قدرتمند در این حوزه و همچنين در میان کشورهای اروپایی به ثبت برساند به گونه‌ای که در حال حاضر دخل و درآمد ارزی آلمان صرفاً از طریق فرآوری و همچنين تولید گیاهان دارویی بیش از دو برابر دخل و درآمد ارزی ایران از طریق فروش نفت خام است!
در همین زمینه، مجری طرح ملی گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی با تأکید بر اینکه اقتصاد گیاهان دارویی در دنیا به اقتصاد نوین و همچنين سریع‌الرشد لقب گرفته است، متذکر می‌مي شود: “کشورهای پیشرفته دنیا نظیر فرانسه، آلمان، کانادا، آمریکا و همچنين چین به‌سرعت در حال سرمایه‌گذاری روی این حوزه و همچنين حتی موج‌آفرینی حول آن هم خواهند بود؛ در حال حاضر تِرند مالی آلمان از گیاهان دارویی به مرز ۶۰ میلیارد یورو نزدیک می‌مي شود در حالی که دخل و درآمد کشور ما با وجود اقلیم و همچنين پتانسیلهای مورد بهره بري و استفاده و نياز ضروري در زمینه طب سنتی و همچنين گیاهان دارویی، تنها از قسمت و بخش نفتی ۳۲ میلیارد یورو است.”
تنها و فقط توجه به دخل و درآمد ارزی آلمان از گیاهان دارویی کافیست تا به وضعیت وخیم صنعت گیاهان دارویی در کشور خودمان پی ببریم در حالیکه اقلیم و همچنين خاک ایران یکی از بهترین خاستگاه‌های جهان در رشد و همچنين تکثیر گیاهان دارویی است و همچنين کشورمان قابلیت رشد و همچنين تولید ۸ هزار گونه گیاهان دارویی را دارد ولي بايد توجه داشت صرفاً ۰٫۴ قسمت و بخش (کمتر از یک قسمت و بخش) از کل سهم تجارت جهانی در حوزه گیاهان دارویی مرتبط به ایران است!
این وضعیت اسف‌بار در حالیست که کشورمان از طبی بسیار منحصر به‌فرد و همچنين توانمند به نام “طب ایرانی ـ اسلامی” و همچنين مستحضر به پیشینه تاریخی و همچنين بومی بسیار قوی با ذخایر عظیم گیاهان دارویی بومی نیز برخوردار بوده است یعنی شهروندان و مردم شهر ایران به صورت سنتی و همچنين فرهنگی که ریشه در تاریخ چند هزار ساله خود دارد، تمایل و همچنين گرایش عمیقی به مصرف گیاهان دارویی داشته و همچنين دارند ولي بايد توجه داشت در حال در کنار سهم نزدیک به صفر ایران در تولید و همچنين فرآوری گیاهان دارویی حتی سهم تجویز داروهای گیاهی در ایران نیز صرفاً ۳ قسمت و بخش است!
توجه به اظهارات “مدیرکل دفتر مسائل مراتع نهاد جنگل‌ها، مراتع و همچنين آبخیزداری” در مورد وضعیت وخیم تولید گیاهان دارویی در ایران نیز بسیار قابل تامل است: “به تا حال حدود ۳۰ هزار گونه گیاهی در جهان شناخته شده که سهم ایران از این تعداد حدود ۸۰۰۰ گونه است البته کشور ما به‌تنهایی از کل اروپا تنوع گیاهی بیشتری دارد.
در حال حاضر حدود ۲۵۰۰ گونه گیاه دارویی در کشور شناسایی شده است در حالیکه گیاهان دارویی یک‌سوم داروهای مورد بهره بري و استفاده در جوامع انسانی را به خود اختصاص داده‌اند و همچنين سهم تجارت جهانی از محصولات گیاهی دارویی حدود ۱۲۴ میلیارد دلار و همچنين سهم کشور ما از این میزان ۴۴۰ میلیون دلار است که می‌قدرت گفت صرفاً ۰٫۴ قسمت و بخش از کل سهم تجارت جهانی در حوزه گیاهان دارویی مرتبط به کشور ما است! در برنامه جذاب و جالب و خوب ششم توسعه، اصلاح و همچنين احیای ۹٫۶ میلیون هکتار از رویشگاه‌های گیاهان مرتعی و همچنين دارویی و همچنين ۱۰۰ هزار هکتار کشت گیاهان دارویی پیش‌بینی شده است.
سرانه مصرف گیاهان دارویی در ایران حدود یک کیلوگرم گیاه خشک است یعنی در سال شمسي ۸۳ هزار تن گیاه دارویی به‌ارزش ۱۲۴ میلیارد تومان در کشور مصرف می‌مي شود در حالی که در اروپا این میزان تنها ۹۰۰ گرم و همچنين در آمریکا ۲۵۰۰ گرم است؛ در سبد تولید دارو در کشورهای اروپایی سهم گیاهان دارویی حدود ۷۱ قسمت و بخش است؛ در کشور ما نیز بسیاری از گیاهان دارویی تولیدی به‌صورت خام صادر می‌مي شود و همچنين تکنولوژی فرآوری آن هم‌ها در داخل کشور محدود خواهند بود.
در حال حاضر سطح زیر کشت گیاهان دارویی ۱۷۹ هزار هکتار با تولید حدود ۱۲۴ هزار تن گیاه به‌ارزش سالانه ۱۸۶ میلیارد تومان است و همچنين پیش‌بینی می‌مي شود که تا سال شمسي ۲۰۵۰ گردش مالی تجارت جهانی گیاهان دارویی ۵ تریلیون دلار در جهان باشد.
در حال حاضر در کشورمان با وجود ۲۵۰۰ گونه گیاه دارویی تنها روی ۱۷۰ نوع داروی گیاهی سرمایه‌گذاری شده است و همچنين در بقیه آن هم‌ها یا گیاه اهلی نشده است یا اینکه هنوز وارد فرآیند توسعه وسیع نشده است.”
در پایان باید گفت در صورتی که مسئولان دست‌اندرکار کشورمان در حوزه گیاهان دارویی صرفا قسمت و بخش بسیار کوچکی از ظرفیت عظیم کشورمان در این حوزه را به فعلیت برسانند و همچنين حداقل شرایط برای آموزش، کشت، فرآوری، بسته‌بندی، تجاری‌سازی و همچنين صادرات گیاهان دارویی در کشور فراهم مي شود، شاهد انقلابی پهناور و بزرگ در دو حوزه کلان نظام سلامت و همچنين اقتصاد ملی خودمان خواهیم بود.
قطع به یقین تبدیل ایران به قطب تولید و همچنين صادرات گیاهان دارویی در سطح جهان به هیچ عنوان دور از دسترس نیست و همچنين ایران با توجه به عقبه تاریخی و همچنين فرهنگی خود در حوزه گیاهان دارویی می‌تواند با سرمایه‌گذاری حتی حداقلی و همچنين تدوین برنامه جذاب و جالب و خوب‌ای مدون و همچنين البته حمایت جدی از فعالان این حوزه با سرعتی مضاعف، عقب‌ماندگی قبل خود در رقابت با کشورهای مطرح این حوزه را جبران کند و همچنين از همین رهگذر ضمن دست‌یابی به دخل و درآمد ارزی کلان بدون اتکا به نفت، جهشی چشمگیر نیز در شاخصه‌های سلامت عمومی خود از طریق جایگزینی داروهای گیاهی با داروهای شیمیایی داشته باشد.
منبع: خبرگزاری تسنیم