تنها موزه ملی تاریخ پزشکی ایران در محله امیرآباد ما را به صدها سال شمسي قبل می‌برد

دستنوشته‌های ارزشمند خطی

بعد از تماشای اشیای منقول موزه نوبت به قسمت و بخش آثار مکتوب خطی می‌رسد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های موزه ملی تاریخ پزشکی ایران جمع‌آوری و همچنين نگهداری نسخ خطی طبی کهن است. کتاب «طب المنصوری» زکریای رازی از قدیمی‌ترین کتاب‌های ورژن و نسخه خطی در جهان است که در این موزه نگهداری می‌مي شود. رازی از دانشمندان و همچنين اطبای پهناور و بزرگ شهرری همچنين و علاوه برکشف الکل نخستین کسی بود که در مورد بیماری‌های چشمی، صحبت و همچنين در علم شیمیایی و همچنين دارو‌سازی سرويس ها و خدمات ارزنده‌ای را به بشریت عرضه کرد. البته این کتاب حاصل دستنوشته‌های یکی از شاگردان پیگیر و همچنين علاقه‌مند به درس محضر استاد است.

همچنین اسناد و همچنين اعلامیه‌های طبی مرتبط به دوران قاجار مثل مجله «حفظ الصحه»، نگهداری اسناد، ورژن و نسخه‌ها و همچنين تصویر«دکتر احمدیه» نخستین فارغ‌التحصیل مدرسه دارالفنون که میان طب جدید دارالفنون و همچنين طب سنتی پیوند ایجاد کرد از دیگر دیدنی‌های این قسمت و بخش است.

نخستین آناتومی بدن اسب

سفر ما در دل دالان‌های تاریخی موزه و همچنين سیر تاریخ ستارگان پزشکی همچنان ادامه دارد. با سرک کشیدن به هر قسمت و بخش یک داستان یا ماجرای دوست داشتني و جذاب برای کنکاش پیدا می‌مي شود. تماشای قسمت و بخش دامپزشکی و همچنين دیدن ابزار درمان و همچنين تصاویر قدیمی آناتومی بدن حیوانات که بسیاری از آنها براساس خیال و همچنين تصورات دانشمندان هر دوره بودند خالی از لطف نیست. در میان ابزاری مثل نعل اسب، یوغ، زنجیر، چکش و همچنين چیزهایی از این دست تصویر آناتومی بدن اسب به چشم می‌آید که مرتبط به دوره صفویان است و همچنين از همه دیدنی‌های غرفه قدیمی‌تر. احمدی با نشان دادن تابلو آناتومی بدن اسب توضیح می‌دهد: «۵۰۰ سال شمسي پیش خبری از دستگاه‌‌های پیشرفته، عکسبرداری و همچنين تصویر‌برداری پزشکی نبود. این تصویر به جامانده از آناتومی بدن اسب از نظر شکل ظاهری و همچنين جاگذاری در بدن اسب اشتباه است. زيرا و به درستي که دانشمندان براساس تصور و همچنين تخیلشان بدن حیوانات را نقاشی می‌کردند. بعد از مدتی با اختراع نخستین دستگاه‌های عکاسی، نخستین دستگاه‌های عکسبرداری از بدن حیوانات (شبیه عکس‌های رادیولوژی) اختراع شد و همچنين بسیاری از ابهامات هم از میان رفت.»

پدر علم چشم‌پزشکی

عینک با توجه به تغییر سبک زندگی، بهره بري و استفاده از رایانه، تلفن و همچنين هزار دلیل دیگر دنیای ماشینی، این روزها بیشتر از قبل مورد بهره بري و استفاده قرار می‌گیرد. پروفسور شمس، پدر چشم‌پزشکی ایران اولین عینک را در کشور ساخت. پروفسور و همچنين پدرش جزو نخستین پزشکان چشم‌پزشکی ایران بودند. او سال شمسي ۱۹۵۲ به فرانسه رفت و همچنين نخستین عمل جراحی را روی چشم انجام داد. نگارش چندین جلد کتاب با موضوع نخستین‌ها در رشته‌های متنوع و گوناگون و مختلف پزشکی از دیگر آثار برجامانده از پروفسور شمس است. غرفه چشم‌پزشکی شامل قسمت و بخش‌های موزه تاریخ ملی پزشکی است که حتماً باید آن هم را دید. در این قسمت و بخش تصویر نقاشی، میز کار، لباس فارغ‌التحصیلی، مقاله‌ها، نشان‌ها و همچنين مدال‌های علمی پروفسور شمس برای بازدید عموم به نمایش گذاشته شده است.

از کلبتین تا یونیت صورتی

«دندان لق را باید کشید.» با همین مقدمه راهی غرفه دندانپزشکی می‌شویم؛ جایی که همه ابزار عجیب و همچنين غریب کار دندانپزشکی برای بازدید عموم به نمایش گذاشته شده است. کلبتین چیزی شبیه قیچی قندشکن در طرح‌ها و همچنين مقدار و اندازه‌های متنوع و گوناگون و مختلف براساس شماره دندان در قبل مسئولیت کشیدن دندان عقل را داشت. در قدیم اغلب سلمانی‌ها دستی هم در کار کشیدن دندان داشتند و همچنين تنها تجویزشان برای رهایی از درد نفسگیر دندان کشیدن آن هم بود. ولي بايد توجه داشت جذاب و جالب است که در برخی متون اشاره شده زکریای رازی‌ برای پر کردن دندان‌های خراب با مواد ویژه کارهایی انجام داده است. در این غرفه ۲یونیت قدیمی سبز و همچنين صورتی رنگ هم به چشم می‌خورد و همچنين این فضای خشن را کمی لطیف می‌کند. به تعریف احمدی این یونیت‌های خوش آب و همچنين رنگ جزو نخستین یونیت‌های دندانپزشکی خواهند بود که مورد بهره بري و استفاده قرار می‌گرفتند.

دواخانه نظامی

موزه دواخانه نظامی جایی است که گویا زمان در آن هم کاملاً متوقف شده. حال و همچنين هوای داروخانه بیشتر شبیه فیلم وسترن است. داروخانه‌ای به سبک نوین که سرتیپ «هادی خان» در خیابان چراغ‌برق برای وزارت جنگ راه‌اندازی می‌کند و همچنين تمامی تجهیزات و همچنين لوازم دواخانه را از کشور اتریش، خریداری و همچنين وارد ایران می‌کند. اداره این داروخانه به دکتر «عبدالحسین نظامی» داروساز و همچنين دانش‌آموخته فرانسه سپرده می‌مي شود. از آن هم زمان به بعد به داروخانه نظامی مشهور شد. پسرش، دکتر «امیر هوشنگ نظامی» بعد از پدر این مسیر را ادامه می‌دهد و همچنين به سمت استادی دانشکده‌های پزشکی و همچنين داروسازی دانشگاه تهران منصوب می‌مي شود.

خانواده مرحوم دکتر نظامی برای زنده ماندن این میراث ارزشمند، ابتدا در سال شمسي ۱۳۷۲ شمسی داروخانه و همچنين وسایل آن هم را که در خیابان چراغ گاز (خیابان امیرکبیر) بود به دانشکده داروسازی تهران منتقل می‌کنند. ولي بايد توجه داشت با تأسیس موزه همه اسناد موجود از عکس، نامه، تجهیزات ساخت، دارو (قرص، شربت و همچنين شیاف) و همچنين کلیشه بروشورهای داروهای آن هم روزگار را به موزه ملی تاریخ علوم پزشکی اهدا می‌کنند.

اشیای ارزشمند

به جز قسمت و بخش‌های نام برده در داخل موزه، یکسری اشیای ارزشمند مثل ریتون‌های سفالی، ظروف مفرغ، شیشه مخصوص ساخت دارو و همچنين طبابت، مدال‌ها و همچنين نشان‌های افتخار مرحوم دکتر قریب، پروفسور سمیعی و همچنين سایر استادان وادی پزشکی در این موزه برای بازدید عموم در معرض نمایش گذاشته شده است که علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند از آنها بازدید کنند.