سیستم های نجات اضطراری در آسانسور
آسانسور
مقدمه
تا کنون در مورد قطع برق و مسائل ناشی از آن فکر کرده اید؟ آیا تا کنون در زمان قطع برق در آسانسور محبوس شده‌اید؟ آسانسوری را در نظر بگیرید که با ظرفیت کامل در حال حرکت می‌باشد و ناگهان به قطع برق در فاصله بین طبقات متوقف می‌گردد. در این شرایط افراد محبوس شده در تاریکی بسر می‌برند و تنها نور محدود روشنایی اضطراری در کابین وجود دارد. در این حالت اضطراب بر افراد غلبه می‌کند هر کدام از افراد محبوس شده بطریقی تلاش برای فراخوانی افراد بیرون کابین می‌کنند. یکسری فریاد می‌زنند، یکسری تلاش می‌کنند زنگ اضطراری را به صدا در آورند، یکسری تلاش می‌کنند درب آسانسور را به زور باز کنند خلاصه تمام افراد در کابین آسانسور با چهره‌ای مضطرب دست به کار خاصی می‌زنند.
در این شرایط تمام تلاش های افراد محبوس شده منجربه مطلع شدن افراد خارج از کابین آسانسور می‌گردد. افراد محبوس شده زمان ی از شرایط فوق مطمئن می‌گردند آرامش نسبی پیدا می‌کنند ولی غافل از اینکه نجات آنها از داخل کابین ممکن است با مسائل دیگری مواجه شود و آنها برای مدت زیاد تری در آسانسور حبس شوند.
همان گونه که می‌دانیدروش سنتی و متداول امروزی برای به حرکت در آوردن کابین در قطع برق، باز کردن ترمز مکانیکی آسانسور بوسیله اهرم گرداندن چرخ دستی (Hand wheel) با رعایت احتیاط های ضروری می‌باشد. سرایدارها افرادی که بیشتر از افراد دیگر در ساختمان حضـور دارند، راهنمای های ضروری جهت انجام سیکل فوق را دیده‌اند. این افراد به محض اطلاع از محبوس شدن عده‌ای در آسانسور سریع وارد عمل می‌شوند. چنانچه قطع برق در شب اتفاق افتاده باشد، برای این افراد رفتن به موتورخانه در شرایطی که برق راه پله‌ها نیز قطع می‌باشد بسیار به نماید ی صورت می‌گیرد. بدشانسی افراد محبوس شده زمانی است که هیچکدام از افراد دوره دیده در ساختمان نداشته باشند و یا کلید موتورخانه در وقت قطع برق در دسترس نباشد که در این وضعیت باید از آتشنشان‌ها یا افراد دوره دیده در ساختمان‌های مجاور بهره گرفت. این واقعه در ساختمان‌های مسکونی کم تردد یا در ایام تعصیل که اکثر ساکنین به مسافرت رفته‌اند می‌تواند شرایط بحرانی‌تری را ایجاد نماید یا وقایع تلخ‌تری را بوجود آورد.
به هر حال می‌بینید که آزاد شدن افراد و محبوس شدن آنها در کابین می‌تواند به عوامل زیاد وابسته باشد این عوامل ممکن است منجربه ساعت‌ها ممکن است روزها حبس افراد در داخل آسانسور گردد.
به نظر شما در قرن بیست یکم که تکنولوژی پیشرفت قابل ملاحظه‌ای کرده وسائل و سیستم های کمکی مناسبی در تمام زمینه‌ها طراحی و ساخته شده است بهتر نیست که بجای دسته پنجه نرم کردن با شرایط پر دغدغه فوق از تکنولوژی بهره گرفت. با توجه به شرایط فوق ما بر آن شده‌ایم که در این مقاله به تحلیل کاربردی سیسـتم های نجات اضطراری پرداخته و نکات مرتبط با این سیسـتم ها را که در صنعت آسانسور بیان است تحلیل نمائیم.
سیسـتم های نجات اضطراری طوری طراحی شده‌اند که قطع برق را تشخیص داده با پخش پیغام‌هایی چون “هم اکنون ما با قطع برق مواجه شده ایم. لطفا اندکی تامل بفرمائید، آسانسور تا چند ثانیه دیگر مجددا به کار خواهد افتاد” سبب آرامش گردیده و با رعایت نکات ایمنی، آسانسور را به حرکت در می‌آورند به راستای طبقه رسانده درب را باز می‌کنند تا افراد از داخل کابین آزاد شوند. تا اینجا سعی نمودیم دو وضعیت فوق را مورد نقد قرار دهیم. در ادامه جزئیات فنی زیادتری از این سیسـتم ها به اطلاع خوانندگان محترم خواهد رسید.
ارزیابی عملکرد سیسـتم نجات اضطراری
این سیـستم از بخش‌های متنوعی تشکیل گردیده که با توجه به کاربرد بخش‌های مختلف تقسیم‌بندی صورت گرفته است. بخش کنترل مرکزی، اطلاعات مورجهان ز را از واحدهای دیگر می‌گیرد و با رعایت قوانین و استانداردهای موجود سیسـتم را کنترل نجات اضطراری را محقق می‌نماید.
این سیسـتم در کنار تابلو فرمان زمان قطع برق، کنترل موتور و ترمز مکانیکی درب آسانسور را در دست گرفته و فرامین لازم را صادر می‌نماید.
در این مقاله هر جا حرف از قطع برق به بین می‌آید، وقوع شرایط غیر متعارف در برق شهر (دو فاز شدن و یا جابجایی فازها یا افت بیش از میزان ولتاژ برق شهر) را هم حاوی می‌گردد. در واقع سیستم نجات اضطراری مجهز به مداراتی است که شرایط غیر متعارف فوق را تشخیص داده کنترل را در دست خود می‌گیرد.
بعد از قرارگیری نصب این سیسـتم در آسانسور به یاری تغذیه باطری ولتاژ مدار ایمنی تامین شده و بعد از اطمینان از بسته بودن درب کابین فرمان باز شدن ترمز را صادر تغذیه لازم برای حرکت موتور با سرعت نماید تولید می‌نماید. در این وهله برای مدت زمان کوتاهی هر دو جهت حرکت آزمایش می‌گردد و جهتی را که جریان کمتری نیاز دارد انتخاب کرده و به حرکت ادامه می‌دهد تا به راستای طبقه برسد. با فعال شدن سنسور توقف، فرمان بسته شدن ترمز صادر می‌گردد بعد از توقف کامل فرمان‌های ضروری جهت باز شدن درب کابین یا طبقات به المان‌های مربوطه منتقل می‌شود.
بعد از طی سیکل فوق، مدارات محافظ در شرایطی قرار می‌گیرند که تابلو اصلی بتواند کنترل را بعد از وصل شدن برق شهر در اختیار گیرد.
بخشی بنام شارژر باطری وجود دارد که در زمان وصل بودن برق شهر، باطری‌های این سیسـتم را زیر شارژ قرار می‌دهد.
نکات با اهمیت در سفارش سیـستم نجات اضطراری
گاهي سیـستم ها قطعات در آسانسور تنوعی ندارند و گزینش آنها بصورت روتین انجام می‌گیرد اما گاهي دیگر از اینها مانند تابلو فرمان و سیستم نجات اضطراری به سفارش مشتری وابسته است. در سفارش هر سیستم نجات اضطراری باید به نکات زیر توجه نمود:
نوع آسانسور (کششی یا هیدرولیک)
نوع موتور (آسنکرون یا سنکرون)
ولتاژ جریان شیر برقی در آسانسور هیدرولیک
ولتاژ و جریان ترمز مکانیکی
ولتاژ جریان کمان درب بازکن
نوع درب: درب آسانسور جزء بخش‌هایی است که از تنوع بالایی برخوردار است. در بازار ده‌ها مـدل درب وجود دارد که مدارات
فرمان کنترلر آنها مفرق است از عبارت این درب‌ها میتوان از درب سری ۲۰۰۰ درب فرماتور ۲۲۰ و فرماتور درایودار و اتوبوسی و درب مری درب سه فاز درایودار و بدون درایو و …….. نام برد که در سفارش تابلو باید نوع آن به سازنده معرفی گردد.
نکات با اهمیت در نصب سیـستم نجات اضطراری
همان گونه که می‌دانید اکثر طراحی‌ها برای این سیـستم به گونه‌ای است که این سیـستم در واقع به عنوان یک واسط بین برق شهر تابلو فرمان اصلی قرار می‌گیرد و در مواقع مورد نیاز برق تابلو را قطع و کنترلبقیه المان‌های آسانسور را در دست می‌گیرد.
جزئیات نصب هر سیستم اکثرا ٌ در دستورالعمل نصب آن توضیح داده می‌شود و این نکته حائز ارزش است که همواره قبل از نصب راه‌اندازی یک سیـستم ، دفترچه راهنمای نصب آن به دقت بررسي گردد.
گزینش سایز مناسب برای سیم‌های رابط بین دو تابلو دفت در استحکام اتصالات از نکات بسیار با اهمیت می‌باشد که رعایت آنها سهولت راه‌اندازی این سیسـتم ها را بدنبال خواهد داشت.
خروجی‌های موتور سیسـتم نجات اضطراری مانند سیستم های درایودار باید به دور تند موتور متصل شوند برای این مورد به هیچ عنوان از دور نماید استفاده نگردد.
ضروری به ذکر است که اگر این سیـستم در ساختمان‌های در حال تهیه نصب می‌گردد بعد از راه‌اندازی و انجام تست های ضروری جهت حصول اطمینان از عملکرد این سیـستم بهتر است به کمک کلید تعبیه شده عملکرد تابلو نجات اضطراری را در قطع برق حذف نمائید زیرا در چنین ساختمان‌هایی ممکن است بارها برق قطع وصل گردد در این شرایط ناپایدار ساختمان با توجه به اینکه ساکنین هم در آن ندارند نیازی به عملکرد سیستم نجات اضطراری وجود ندارد. با اینروش از دشارژ شدن باطری‌ها پیشگیری کرده عمر مفید آنها ارتقا می‌یابد.
لازم به ذکر است که بعد از نصب این سیـستم ، در صورتی که می‌خواهید آسانسور را خاموش نمائید باید طوری عمل بکنید که شارژر آن فعال باشد.
بازدید دوره‌ای
همان گونه که می‌دانید به دلیل ارزش آسانسور در ساختمان و به دلیل چک مدارات ایمنی در این سیستم مراقبت از فطعات گرانقیمت و روغن‌کاری بخش‌های مختلف این سیسـتم ، همواره بازدیدهای دوره‌ای برای آسانسور وجود دارد تکنسین‌های مربوطه بر طبق چک لیست موجود ایتم های ذکر شده را کنترل کرده تحلیل می‌نمایند.
در سیـستم های نجات اضطراری از باطری‌های Sealed Acid استفاده می‌گردد. این نکته قابل ذکر است که اگر این باطری‌ها برای مدت زیاد بدون مصرف در انبار بمانند رفته رفته دشارژ شده و از عمر مفید آنها کاسته می‌گردد. پس در سفارش سیـستم های اضطراری این نکته حائز ارزش می‌باشد که بعد از تحویل سیـستم سریع نسبت به نصب آن كار گردد باطری‌ها زیر شارژ قرار گیرند. دیده می‌شود که بین تحویل تابلو تا نصب آن مدت بسياري طول می‌کشد که این مورد برای سیسـتم های نجات اضطراری نامناسب می‌باشد.
پس در بازدیدهای دوره‌ای باید ولتاژ باطری‌ها و صحت عملکرد شارژر نقد گردد. در نهایت برای افزایش اطمینان از صحت عملکرد کلی سیستم میتوان باقطع برق عملکرد درست سیستم نجات اضطراری را مورد آزمایش قرار داد.
نتیجه‌گیری
در این مقاله سعی شد سیستم های نجات اضطراری معرفی گردند و کاربردهای آنها تنوع‌ها اختلافات و تشابهات آنها مورد تحلیل قرار گیرد. نکته حائز ارزش رعایت نکات ایمنی در اینگونه سیستم ها می‌باشد. همان گونه که عنوان شد این سیسـتم می‌تواند سهولت خاصی در شرایط بحرانی چون قطع برق ایجاد نماید به شرط اینکه با رعایت صحیح نکات ایمنی و اصول ذکر شده در دستورالعمل‌های نصب، از ظهور وضعیت‌های تهدید ناک پیشگیری نماید. همچنین با دقت اطلاعات مورد نیاز برای سفارش تهیه گردد که در وهله نصب از دوباره کاری‌ها اتلاف زمان پیشگیری گردد.
جا دارد که در انتهای این مقاله بحث بازدید دوره‌ای را برای اینگونه سیستم ها مجددا تا کید نمائیم که اجرای نکات ذکر شده در افزایش عمر مفید استفاده خوبتر از این امکانات بسیار تاثیر گذار می‌باشد.
